Μαθήματα ζωής!

Έμαθα πολλά τον τελευταίο καιρό για τις σχέσεις των ανθρώπων. To πρώτο είναι, το πώς νιώθεις όταν είσαι ανάμεσα σε φίλους και τους αγαπάς και τους δυο αλλά αυτοί μεταξύ τους, είτε απλά δεν χωνεύονται ή έχει γίνει κάποια παρεξήγηση ή ακόμα χειρότερα έχουν τσακωθεί. Ότι και να έχει γίνει λοιπόν εσύ (και ο καθένας/μια) είσαι ανάμεσα και ακούς και τις δυο εκδοχές (ή απλά ακούς τον έναν να βρίζει τον άλλο/η) για ένα γεγονός, για κάτι που έγινε δηλαδή ανάμεσά τους ή και που έζησαν και εμπλέκεται και τρίτος φίλος τους που διαπληκτίστηκε και το φίλο του φίλου σου και δε συμμαζεύεται… Στη ζωή μου δεν μου αρέσει να λέω ψέματα και έχω μάθει ότι ακόμα και να κρύψεις κάτι θεωρείται ψέμα. Αυτό είναι μια μεγάλη φιλοσοφική κουβέντα βέβαια και δεν θα την κάνουμε εδώ. Έμαθα λοιπόν ότι το να στέκεσαι ανάμεσα σε δυο φίλους που αγαπάς αλλά που αυτοί δε χωνεύονται μεταξύ τους, το καλύτερο που έχεις να κάνεις είναι να μην πάρεις το μέρος κανενός (ή έστω όχι φανατικά) και φυσικά να μην πεις στον έναν τι λέει ο άλλος για αυτόν, εκτός βέβαια αν είναι κάτι πολύ σοβαρό και αφορά πολλά άτομα τελικά ή την υγεία των φίλων σου. Αν τους αγαπάς και τους δυο θα μπεις στη διαδικασία να σκεφτείς ποιον από τους δυο εμπιστεύεσαι πιο πολύ… και εδώ είναι που κατι δεν παει καλα, γιατι ο καθένας απλα σου ειπε τη δική του εκδοχή για το πώς έγιναν τα πράγματα και το τι σήμαινε για αυτό το ένα και το άλλο, που φυσικά διαφέρει εντελώς από αυτά που ειδε και εννοούσε ο άλλος. Οπότε στην ουσια δεν υπάρχει θέμα εμπιστοσύνης εδώ, ναι τους εμπιστεύεσαι και τους δυο, πιο πολύ ή πιο λίγο, σε αλλα θέματα πιο πολύ σε αλλα πιο λιγο, δεν εχει σημασία. Η Αλήθεια εδώ είναι ΜΙΑ, ΟΛΟΙ μα ολοι οι άνθρωποι όταν μιλάνε για ένα γεγονός θα σου το αφηγηθούν βάση αυτου που βίωσαν εκείνοι, αυτου που πιστεύουν ότι έγινε, θα σου πουν αυτό που νομίζουν ότι ο άλλος εννοούσε, θα σου πουν ότι το εκανε για τον έναν και τον άλλο λόγο (παντα αυτου που πιστεύουν ότι είναι ο λόγος) και δεν θα έχουν καμια επίγνωση στην πραγματικότητα για το τι εννοούσε ο άλλος, γιατι κανένας δεν μπορει να είναι στο κεφάλι κανενός. Όπως και οι περισσότεροι δεν λαμβάνουν υπόψη τους σε τέτοιες καταστάσεις ότι και ο άλλος βιωσε τα πράγματα με τη δική τους σκοπιά επομένως και ο άλλος θεωρεί ότι θέλει για τον άλλο χωρις να ξέρει. Σας μπέρδεψα? Ο καθένας εχει τους δικούς του λόγους που λέει και κάνει πράγματα και που θεωρει, πιστεύει και νομίζει ότι γνωρίζει…. Αυτός που θα κάνει τι διαφορά θα είσαι εσυ που πλεον εχεις επίγνωση αυτων που διάβασες εδώ και θα εισαι σε εγρήγορση εάν συμβεί κατι τετοιο στη ζωή σου, να μπορεις να μείνεις αποστασιοποιημένος. Γιατι και ενας άλλος φιλος σου μπορει να βρεθεί στη ζωή σου που θα είναι στη μέση από εσένα και έναν άλλο φίλο που εσυ δε χωνεύεις …και τοτε τι θα κάνεις? Θα ζητήσεις από το φίλο σου τι? Για σκεψου ;) Αυτές οι εμπειρίες λοιπον είναι για να μάθουμε το πώς να νιώθουμε και τους αλλους, γιατι ότι συμβαίνει σε εμάς συμβαίνει ή μπορει να συμβεί και σε άλλους!

Το 2^ο διδακτικό πράγμα που έζησα αφορά τις συζητήσεις. Συζητάς και ο άλλος αρχίζει να σου λεει είτε κατι που έχει ζήσει και τον έμαθε κατι, ή απλα μια θεωρία του, κάτι που πιστεύει. Εσυ από την άλλη αντιδράς γιατι αυτό που λεει ενώ δεν εχει μιλήσει στο πρώτο πρόσωπο σε προσβάλει λίγο ή πολύ γιατι είναι κατι που κάνεις ή δεν κάνεις, που πιστεύεις ή που δεν πιστεύεις, κατι που έρχεται σε αντίθεση τελος πάντων με αυτό που λεει ο άλλος, και νευριάζεις και αρχίζεις να μιλας απότομα, να προβάλεις επιχειρήματα για να στηρίξεις τη θέση σου, και ο άλλος αρχίζει να σου λεει ότι εισαι αντιδραστικός/η ή ευέξαπτος/η ή ενοχλείται και αυτος πολύ και αρχίζει να σου παρουσιάζει τα δικά του επιχειρήματα ή ακόμα χειρότερα αρχίζει να σε βρίζει…. Κάπου εκει εχει χαθεί και η συζήτηση. Χάθηκε από τη στιγμή που πήρες αυτό που είπε ο άλλος στα σοβαρα που λέμε, δηλαδή το πήρες ότι το λεει αποκλειστικά για εσένα αφου απευθύνεται σε εσενα, αφου μιλάτε μαζι δηλαη. Οταν σου λενε κατι το παίρνεις αμέσως προσωπικά κι εγω κι εσυ και ολοι...μεχρι ο αλλος να σου εξηγήσει οτι δεν παει για σενα, το θέμα είναι να μην παρεκτραπείς μεχρι τότε. Δεν είναι κατι που κάνουμε επίτηδες, είναι το σύστημα που μας έχει μάθει να σκεφτόμαστε τόσο ανορθόδοξα… Οποτε μην κατηγορείτε κανέναν όταν το κάνει αυτό γιατι ολοι μας το κάνουμε.

Αυτά όλα θα μου πειτε έπρεπε να περάσω τόσα χρονια πανω σε αυτόν τον πλανήτη και σε αυτή τη ζωη για να τα μάθω τώρα? Δεν τα είχα ξαναζήσει. Μα και βέβαια τα είχα ξαναζήσει. Το γιατι τα συνειδητοποίησα τωρα… είναι άλλο θέμα… Δεν ξέρω γιατι, αλλα θα το ψάξω. Πάντως είναι καλό τα τα συνειδητοποιήσουν ολοι και τα είναι σε εγρήγορση, για να εχουμε καλύτερες σχεσεις με τους ανθρώπους γύρω μας, γιατι έτσι θα έχουμε με όλα τα αλλα καλύτερες σχεσεις.

Lady Gaga - Born This Way

It doesn’t matter if you love him, or capital H-I-M
Just put your paws up
Cause you were born this way, baby

My mama told me when i was young
We are all born superstars
She rolled my hair and put my lipstick on
In the glass of her boudoir

there’s nothin wrong with lovin who you are
She said, cause he made you perfect, babe
so hold your head up girl and you’ll go far,
Listen to me when Ι say

I’m beautiful in my way
’cause god makes no mistakes
I’m on the right track baby
I was born this way

Don’t hide yourself in regret
Just love yourself and you’re set
I’m on the right track baby
I was born this way

Ooo there ain’t no other way
Baby Ι was born this way
Baby Ι was born this way
Ooo there ain’t no other way
Baby Ι was born-
I’m on the right track baby
I was born this way

Don’t be a drag – just be a queen
Don’t be a drag – just be a queen
Don’t be a drag – just be a queen
Don’t be!

Give yourself prudence
And love your friends
Subway kid, rejoice your truth

In the religion of the insecure
I must be myself, respect my youth

A different lover is not a sin
Believe capital Η-Ι-Μ (hey hey hey)
I love my life i love this record and
Mi amore vole fe yah (love needs faith)

I’m beautiful in my way
’cause god makes no mistakes
I’m on the right track baby
I was born this way

Don’t hide yourself in regret
Just love yourself and you’re set
I’m on the right track baby
I was born this way

Ooo there ain’t no other way
Baby Ι was born this way
Baby Ι was born this way
Ooo there ain’t no other way
Baby Ι was born-
I’m on the right track baby
I was born this way


Don’t be a drag, just be a queen
Whether you’re broke or evergreen
You re black, white, beige, chola descent
You’re lebanese, you’re orient
Whether life s disabilities
Left you outcast, bullied, or teased
Rejoice and love yourself today
’cause baby you were born this way

I’m beautiful in my way
’cause god makes no mistakes
I’m on the right track baby
I was born this way

Don’t hide yourself in regret
Just love yourself and you’re set
I’m on the right track baby
I was born this way

Ooo there ain’t no other way
Baby Ι was born this way
Baby Ι was born this way
Ooo there ain’t no other way
Baby Ι was born-
I’m on the right track baby
I was born this way

Ι was born-
I’m on the right track baby
I was born this way

Same DNA 
by born this way

Οι Άνδρες δεν μπορούν χωρίς να μάχονται...

Οι άντρες δεν μπορούν χωρίς πόλεμο. Το έχω καταλάβει από το ρου της ιστορίας… Αν δείτε από την αρχαιότητα έχουμε πολέμους, και πολεμούν κατά κύριο λόγο άντρες (εκτός από μερικές εξαιρέσεις). Κάποιες στιγμές όπου επικρατούσε ειρήνη σε μερικές χώρες, είχαν εφεύρει διαγωνισμούς όπου άντρες πάνω σε άλογα με κοντάρια προσπαθούν ο ένας να ρίξει τον άλλο ή ξιφομαχίες. Φυσικά πάντα υπήρχαν τα αθλήματα άλλα αυτά δεν συγκαταλέγονται στον πόλεμο… όμως αυτές οι προσομοιώσεις πολέμου έχουν περάσει πλέον στα videogames και στις διάφορες κονσόλες παιχνιδομηχανές… Και εκεί γίνονται μάχες και μάλιστα πολλές απλά είναι μέσα σε μια οθόνη… Που θέλω να καταλήξω? Ότι ο άντρας δεν μπορεί χωρίς να ασχολείται με όπλα και με το πώς θα βγει πάνω από όλα τα άλλα αρσενικά. Είναι αρχέγονο ένστικτο παιδιά παραδεχτείτε το… Τα αρσενικά ζώα παλεύουν μεταξύ τους για να αναδείξουν τον καλύτερο που θα πάρει τα θηλυκά…

Οι γονείς, το σύστημα, η δουλεια...

Λοιπον blog μου ειναι γράφω ότι θέλω έτσι? Ωραια!και θα το γράψω εδώ γιατι το fb ειναι πολυ κουτσομπολα. Σημερα μου κάνανε παρατηρηση στη δουλεια γιατι...δεν κανω τη δουλεια! Πρακτηκη ειμαι, χαμαλωδουλεια κανω και δεν μαρεσει κιολας. Βεβαια εχουν κι αυτοι δίκιο απο τη μερια τους γιατι αυτοι ενδιαφερονται για τη δουλεια τους και αφου με αφηνουν να μπαινω στο facebook και msn κλπ κι εγω μπαινω....Αφου μεχρι τώρα ειχα μια σηγκεκρημενη και πολυ βαρετη εργασια...ασχετο με αυτο πριν κατι εβδομαδες ειχα στείλει ενα mail στο υπευθυνο καθηγητή μου να τον ρωτησω τι γίνεται με τα χρήματα του ΤΕΙ γιατι δεν ειχαν μπει στο λογαριασμό μου...2 σειρες ερώτηση, και μου στελνει αυτο :
"Κα Χριστίνα A.,
σε ότι αφορά την πληρωμή της Π.Α. από το ΤΕΙ Αθήνας :
*........... (πληροφορίες για το λογαριασμο μου λεει εδω) ........*

*Από εκεί και πέρα, είναι δυνατόν :
*

   1. *μία φοιτήτρια λίγο πριν το πτυχίο να γράφει χωρίς τονισμό ; Χωρίς
   παραγράφους ;
   *
   2. *μία φοιτήτρια να απευθύνεται στον καθηγητή της με αυτόν τον τρόπο ;
   *

*Τέλος,

σου εφιστώ την προσοχή, ώστε να "βγάζεις ασπροπρόσωπο" το Τμήμα
στην επιχείρηση, που κάνεις την Π.Α. σου."


Μαλλον είχε τα νευρα του δεν ξέρω! Αν ειναι δυνατον να θελει να βάλω παράγραφο σε 2 σειρες ερώτηση....και γιατι να ειμαι επίσημη? ακρηβως επιδει γράφω στον καθήγητη μου δεν χρείαζονται επισημότητες...Ειχα τσαντιστεί πολυ τότε και ήθελα να του απαντήσω. Δεν το έκανα αλλα σήμερα που μου έκαναν την παράτήρηση στη δουλεια εγραψα τα παρακάτω :

"Κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει το ΤΕΙ για το ότι είμαι σε μια σχολή που δε μου αρέσει καθόλου γιατί σε αυτό φταίνε οι γονείς μου. Κατανοώ ότι οι γονείς κάνουν πάντα αυτό που νομίζουν καλύτερο για τα παιδιά τους αλλά για αυτό δεν πάει καλά τούτο το δουβλέτι, γιατί υπάρχουν πολλά παιδιά που βγαίνουν εκεί έξω και έχουν σπουδάσει αυτό που δεν τους αρέσει καθόλου και πολύ απλά άμα δεν σου αρέσει αυτό που κάνεις δεν θα το κάνεις ποτέ καλά, γιατί απλά δεν θα το κάνεις, δεν θα σου δουλεύει. Πιέζομαι να τελειώσω αυτή την πρακτική με κίνδυνο της ψυχικής μου υγείας γιατί είναι κάτι που δεν με ενδιαφέρει καθόλου να κάνω στη ζωή μου και νιώθω σαν να ζω σε κλουβί.

Μετανιώνω που δεν μπόρεσα να πω όχι όταν με πίεζαν οι γονείς μου να βάλω αυτή τη σχολή στο μηχανογραφικό μου. Αυτό ήταν και το μοναδικό μου λάθος. Όχι  το ότι δεν έβαλα παράγραφο σε 2 σειρές ερώτηση ή δε μίλησα πιο επίσημα ακριβώς γιατί είστε καθηγητής μου, μάλλον έκανα λάθος και σε αυτό γιατί μπορεί να μην σας νοιάζει τι κάνει και τι νιώθει μια σπουδάστρια σας και λογικό είναι αλλά θα σας νοιάζει που υπάρχουν πολλά παιδιά εκεί έξω που δεν μπορούν να σηκώσουν κεφάλι και να διεκδικήσουν πράγματα μέσα στο σπίτι τους και ζουν κάνοντας αυτό που θέλουν οι γονείς, για αυτό βλέπουμε σκυθρωπούς ανθρώπους στους δρόμους γιατί ο ένας καταπιέζει τον άλλο .Εγώ απλά είμαι ένα άτομο που δεν θα κάτσω να τα βάλω μέσα μου όπως άλλα παιδιά. Και έχω το θάρρος να πω αυτά που είπα κι ας μην είναι επίσημα, ας μη σας νοιάζουν και ας μην σας αρέσουν, διαγράψτε τα, εγώ πάντως τα είπα κι όποιος θέλει ας με ακούσει.

Οπότε μην ανησυχείτε, τη δουλειά μου θα την κάνω, και δεν θα πει κανείς τίποτα κακό για το ΤΕΙ. Και συγγνώμη για την αναστάτωση δεν θα επαναληφθεί. "

Δεν του το έστειλα γιατι κατι θα βρεί για να μου τη μπεί και πάλι...Το θέμα είναι οτι όντος εφόσον δε μου αρέσει αυτο που κάνω δεν μπορω να το κάνω, μου είναι αδύνατον, όσο και να ζωριστώ και να μην μπω fb ή msn ή οτι αλλο και να προσπαθησω να ενδιαφερθώ έτσω και για λίγο για το ποιος θα παει διακοπες που και τι και πως...το μονο που καταφέρνω ειναι να παθαίνω κατάθλιψη και να θέλω να βαρέσω το κεφαλι μου σε αυτους του τοιχους που με κλεινουν εκει μέσα....Πολυ θα πουν να είμαι ευγνώμων γιατι εχω μια δουλεια που δεν χριάζεται να είμαι όρθια πχ και να ποναει η μέση μου (και για αυτο ειμαι ευγνώμων όντος) ή να είμαι ευγνώμων γιατι θα μπορουσα να καθαρίζω τουαλέτες ας πουμε (μμμ δεν ξέρω τί ειναι χειρότερο τωρα πραγματικα). Το γραφείο ειναι ο εφιάλτης μου! και λογικό ειναι να μην κάνω δουλεια αφου δεν μου αρεσει....

Και το περίεργο είναι οτι είχα και έχω το σθένος, το κουράγιο και τη δύναμη να κατακτήσω το δικαίομα να έχω φάτσα φόρα στο δωμάτειο μου το μαγικό μου βωμό, με την πεντάλφα μου, τα μαχαίρια και ότι άλλο, εξηγόντας στους γονείς μου οτι δεν ειμαι Χριστιανη αλλα παγανίστρια (κατι που τους το υπενθυμίζω συνέχεια γιατι εχουν την τάση να κάνουν οτι το ξεχνάνε). Μπορεσα και εκανα αυτο, και δεν μπορεσα να τους πω οχι δεν θα δηλώσω αυτη τη σχολη....ποσο κοτα είμουν, και γιατι να ειμουν μονο εκει αφου δεν ειμαι αλλου....αφου γενικα οτι με ενωχλει το λεω χιμα, και θα φονάξω και θα το διεκδηκήσω. Οταν έρχεται η συζητηση περι δουλειας...απλα δεν μπορω να πω αυτο που θελω να κανω. Και δεν μπορω γιατι πολυ απλα ο αποκρυφισμος δεν θα μου δόσει να φάω, και το βιβλιοπωλειο ειναι δυσκολη δουλεια, μονο το να παω σε αλλη σχολη μου μενει....

Συμπέρασμα, το σύστημα έτσι όπως έχει γίνει δεν μπορεί να λειτουργεί, δεν μπορεί να προσφέρει στο λαό αυτά που υπόσχεται! Γιατί στα σχολεία η μάθηση είναι τέτοια που το παιδί βαριέται να μάθει, να διαβάσει, να ασχοληθεί… Δεν μπορούν να του προκαλέσουν το ενδιαφέρον κι έτσι είτε απλά τα μαθαίνει παπαγαλία χωρίς να καταλαβαίνει το νόημα τους, είτε να απομαθαίνει, είτε δεν του μένει τίποτα… Κι έτσι τι θα βγει μετά στην κοινωνία εκεί έξω? Τι θα ξέρει? Θα του έχουν μάθει πώς να χρησιμοποιεί τη γλώσσα αλλά δεν θα έχει μάθει πώς να χρησιμοποιεί το μυαλό του και τη φαντασία του… Θα μπορούσα να πω πολλά εδώ, θα αρκεστώ όμως στο να επιστρέψω και να ξαναγράψω για αυτό το θέμα μάλλον πιο συγκροτημένα σε άλλο ποστ…

ΠΟΙΟΣ ΕΙΜΑΙ???????ΕΣΥ? ΞΕΡΕΙΣ ΠΟΙΟΣ ΕΙΣΑΙ?

"Σε μια εποχή που είναι εύκολο για όλους να βρουν απαντήσεις σε άπειρα ερωτήματα..ξεχνάμε την πιο βασική ερώτηση...ΠΟΙΟΣ ΕΙΜΑΙ;
Η απάντηση πιθανόν δεν θα είναι μια..ούτε η ίδια κάθε μέρα...αλλά θα είναι κάτι πιο κοντά στην αλήθεια μας για έναν εαυτό που όντας δεδομένος, τον ξεχάσαμε σε κάποιο ντουλάπι..."
Maria Balli

Αυτο είπε λοιπον μια φίλη και ενα αλλο ωραιο που ειπε ενας αλλος φιλος

"Διότι ο άνθρωπος από την φύση του είναι πλάσμα που διψά να εξελιχθεί. Όταν δεν συμβαίνει αυτό, τότε απλά βαλτώνει στον βούρκο των παθών του.
Αυτός που φοβάται την αλλαγή (ή το ξύπνημα του δράκου αν προτιμάτε), είναι ένα προσαρμοσμένο αυτόματο, παρά μια ενσυνείδητη ύπαρξη!" Γ.Ιωαννίδης

Μη μενετε στο ντουλάπι λοιπον, ξυπνήστε το Δράκο!!!!

Disney - Pocahontas - Colors of The Wind

You think I'm an ignorant savage
And you've been so many places
I guess it must be so
But still I cannot see
If the savage one is me
How can there be so much that you don't know?
You don't know ...

You think you own whatever land you land on
The Earth is just a dead thing you can claim
But I know every rock and tree and creature
Has a life, has a spirit, has a name

You think the only people who are people
Are the people who look and think like you
But if you walk the footsteps of a stranger
You'll learn things you never knew you never knew

Have you ever heard the wolf cry to the blue corn moon
Or asked the grinning bobcat why he grinned?
Can you sing with all the voices of the mountains?
Can you paint with all the colors of the wind?
Can you paint with all the colors of the wind?

Come run the hidden pine trails of the forest
Come taste the sun sweet berries of the Earth
Come roll in all the riches all around you
And for once, never wonder what they're worth

The rainstorm and the river are my brothers
The heron and the otter are my friends
And we are all connected to each other
In a circle, in a hoop that never ends

How high will the sycamore grow?
If you cut it down, then you'll never know
And you'll never hear the wolf cry to the blue corn moon

For whether we are white or copper skinned
We need to sing with all the voices of the mountains
We need to paint with all the colors of the wind

You can own the Earth and still
All you'll own is Earth until
You can paint with all the colors of the wind 

Αγάπη

Το δάκρυ της Αγάπης το καταλαβαίνεις

όταν βγαίνει από πρόσωπο που φορά μάσκα

Τη μάσκα της μικρής λύπης  και στεναχώριας

Καθώς τα δάκρυα κυλούν μόνο εσύ καταλαβαίνεις ότι πίσω από τη μάσκα

Υπάρχει η μεγάλη λύπη και η μεγάλη στεναχώρια

Που εμποδίζεται από τη μάσκα να βγει

Γιατί αν βγει θα γίνει σπαραγμός και δεν χρειάζεται γιατί  η Αγάπη

η αληθινή είναι επίσης γλυκιά, γεμάτη λουλούδια, γαλήνη και απεραντοσύνη

Κι έτσι ξέρω ότι σ’ αγάπησα όχι από καπρίτσιο, όχι από εγωισμό, όχι από στιγμιαίο πάθος, είσαι ο μόνος που αγάπησα αληθινά

Σ’ αγαπώ

Αφήστε την καρδιά σας να ραγίσει από χαρά

Μη φοβάστε δε θα σπάσει

Εμείς οι άνθρωποι είμαστε φτιαγμένοι από ανθεκτικά υλικά.

Αμφίχειρες! Ιδιότητες του εγκεφάλου!

 Μιας και ούτε αυτο βγήκε σαν αρθρο στο Mystery γιατι θέλανε παραπάνω πληροφορίες σας το παραδίδω...Είναι δική μου έρευνα που δεν κατάφερα να βρώ παραπάνω πράγματα κι έτσι δεν το βλέπω να μπαίνει ποτε στο περιοδικο...

Λόγο του ότι η ίδια είμαι αμφίχειρας ίσως πάντα αναρωτιόμουν γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι γράφουν με το δεξί ενώ κάποιοι άλλοι, πολλοί λίγοι γράφουν με το αριστερό, κι εγώ μπορώ και με τα δύο. Με τα χρόνια παρατήρησα ότι οι αριστερόχειρες πληθαίνουν ενώ κάποιοι παρότι μπορούσαν να γράψουν και με τα δύο είχαν επιλέξει ή τους είχε επιβληθεί (όπως κι εμένα) να γράφουν κυρίως με το δεξί. Βρήκα λοιπόν μια καθηγήτρια στο ΤΕΙ μου που είναι παράλληλα και σύμβουλος ψυχικής υγείας (στη ζωή της), την κα Τζαμαλούκα Γεωργία. Μια μέρα συζητήσαμε για το θέμα με τους αμφίχειρες.

Το θέμα με τους αμφίχειρες λοιπόν είναι ότι στην ουσία δεν υπάρχουν αριστερόχειρες, δεξιόχειρες και αμφίχειρες, αλλά υπάρχουν μόνο δεξιόχειρες και αμφίχειρες. Δεν προσπαθώ να υπονομεύσω εδώ τους αριστερόχειρες και θα σας εξηγήσω τι εννοώ. Καταρχήν λίγοι ορισμοί. Αν από όταν άρχισαν να σας μαθαίνουν στο σχολείο γραφή μπορούσατε να γράφετε και με τα δύο χέρια όμως κάποια στιγμή σας «συμβούλεψαν» να γράφετε με το δεξί, τότε είστε αμφίχειρες και εν δυνάμει καταπιεσμένοι αριστερόχειρες και φυσικά καταπιεσμένοι αμφίχειρες. Αν τώρα ξεκινήσατε να γράφετε με το αριστερό και σας άφησαν και συνεχίσατε έτσι και κάνετε και τις δουλείες σας γενικός με το αριστερό τότε είστε αριστερόχειρας. Προσοχή όμως εσείς οι αριστερόχειρες, προσέξτε λίγο τον εαυτό σας όταν είστε αφηρημένοι, μήπως παρατηρείτε να ξύνετε για παράδειγμα το κεφάλι σας με το δεξί σας χέρι; Ή αντίστοιχα εσείς οι δεξιόχειρες μήπως αφηρημένα σχεδιάζετε πράγματα σε ένα κομμάτι χαρτί που βρίσκετε μπροστά σας την ώρα που ας πούμε μιλάτε στο τηλέφωνο; Λοιπόν ο αμφίχειρας παρότι θα έχει μάθει να κάνει τις δουλείες του και να γράφει με το ένα χέρι αν δοκιμάσει και με το άλλο και μπορεί έστω και λίγο να ζωγραφίσει ας πούμε μια γραμμή σε ένα χαρτί (αφού έτσι κι αλλιώς μπόρεσε να βολέψει το μολύβι πρώτα στο χέρι του) τότε μπορεί και επιστημονικός να λέγεται αμφίχειρας. Εξεταστείτε!

Τζ.(Τζαμαλούκα): Όταν καταπιέζεται ο μισός εαυτός υπάρχει ένα θέμα ταυτότητας. Η ταυτότητα μας έχει δυο φύλα όπως έχει και δυο ημισφαίρια. Το ένα βεβαίως φύλο βρίσκεται σε ληθαργική κατάσταση γιατί βιολογικά είμαστε το άλλο. Όμως ενσκήπτει, αναδύεται κατά καιρούς το άλλο φύλλο. Υπάρχει μια βιβλιογραφία για αυτά τα θέματα που θα μπορούσαμε να ψάξουμε. Για την αμφιχειρία υπάρχουν πολύ λίγες έρευνες και μάλιστα ξένες. Είναι κάποια που την είχα χρησιμοποιήσει στο διδακτορικό μου. Έχει να κάνει με το πως αυτό μέσω της αμφιχειρίας συνδέεται με θέματα φυλετικής ταυτότητας. Αλλά αυτό είναι ένα άλλο θέμα.

Γιατί λοιπόν όλοι μιλάνε για αριστερόχειρες μόνο; Τι το ξεχωριστό έχουν; Ίσα ίσα που όπως θα δούμε παρακάτω οι αμφίχειρες είναι σε πολύ καλύτερη μοίρα. Παρόλα αυτά στο διαδίκτυο δεν υπάρχει καμία πληροφορία για τους αμφίχειρες από κάποια ιατρική ιστοσελίδα, παρά μόνο βρήκα κάτι σκόρπιες συζητήσεις από φόρουμ του παράξενου που μιλούσαν και έλεγαν απλός ο καθένας με ποιο χέρι γράφει, με ποιο πόδι κλοτσάει τη μπάλα, αν κάνει αναγραμματισμούς (πράγμα που θα δούμε ότι δεν έχει σχέση με το ότι αυτός που κάνει αναγραμματισμούς είναι ο λιγότερο έξυπνος κάθε άλλο..) άλλοι για το ότι ήταν αφηρημένοι πολλές φορές στο μάθημα στο σχολείο και είναι μέτριοι μαθητές κ.λπ. Όπως μας λέει και η κα Τζαμαλούκα «Αυτό το ότι κάποιος είναι μέτριος μαθητής δεν έχει να κάνει ατομικά με το παιδί αλλά με ένα ολόκληρο εκπαιδευτικό σύστημα και ιδιαίτερα ο έξυπνος βαριέται εύκολα και βέβαια έχει και την παγίδα του έξυπνου, την έλλειψη πειθαρχίας να στρωθεί να διαβάσει, να κάνει αυτά που του απαιτούνται, όταν αυτά μάλιστα είναι και βαρετά, τότε μπορεί να γίνεται και μέτριος και κάτω του μετρίου και να αρχίζει να έχει χαρακτηριστικά δυσλεξίας ή και το σύνδρομο διάσπασης προσοχής(Attention Deficit Disorder). Πάλι έχει να κάνει με τις νόρμες».

Ας δούμε λοιπόν πως λειτουργούν τα ημισφαίρια του εγκεφάλου και τι χαρακτηριστικά έχει το καθένα. «Στο βαθμό που έχουμε κάποιες κοινωνικές νόρμες για το τι είναι υγεία και το τι είναι ασθένεια αυτό ήταν ένα θέμα της ψυχιατρικής από τι δεκαετία του 50 που υποστήριζαν και είναι και οι προπάτορες της κοινωνικής μεταρρύθμισης της αντιμεταρρύθμισης της αντιψυχιατρικής που υποστήριζαν ότι τρελός τελικά είναι αυτός που αφομοιώνει την τρέλα της λογικής της κοινωνίας και για να αντισταθεί τρελαίνεται. Για να αντισταθεί στην τρέλα της κοινωνίας τρελαίνεται. Οπωσδήποτε καθετί παράξενο που ξεφεύγει από τη νόρμα, που είναι το άγνωστο, το βάφτιζαν τρέλα, το ότι μπορεί αυτοί οι άνθρωποι να χρησιμοποιούν και τα δυο τους χέρια, και τις δυο πλευρές του εαυτού τους(ημισφαίρια του εγκεφάλου) και την αριστερή και την δεξιά πλευρά, μπορεί να είναι πιο ευαίσθητοι και να παίρνουν μηνύματα από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα και να μην αντέχουν γιατί ακριβώς κινούνται και αλλού, νοητικά δηλαδή, έχουν περισσότερο τη συνολική εικόνα. Τι βλέπουν πιο εύκολα, αυτό τους κάνει να μπορούν να τους πουν και σχεδόν παλαβούς ας πούμε και οπωσδήποτε μπορεί να έχουν μια τάση να μην αντέχουν, εφόσον σκέφτονται καλύτερα.

Α.Χ (εγώ): Λειτουργούν και με τι λογική και με το συναίσθημα...
Τζ.: Και με τι διαίσθηση. Υπάρχει μια βιβλιογραφία που αντιπαραθέτει τον δεξί και τον αριστερό εγκέφαλο, ιδιαίτερα τη δεκαετία του 70 με τις έρευνες για τη συναισθηματική νοημοσύνη που μας λέει ότι έχουμε υπέρ-χρησιμοποιήσει τον αριστερό μας εγκέφαλο, το αριστερό κομμάτι.

Α.Χ.: Δηλαδή οι δεξιόχειρες;
Τζ.: Ναι. Ότι παραπέμπει στον αναλυτικό μαθηματικό, λογικό, καρτεσιανό νου, που είναι και όλη η ιστορία τις Δυτικής σκέψης. Από τότε που βρίσκονται οι έρευνες που μας μιλάνε για τη συναισθηματική νοημοσύνη, τη χρήση δηλαδή του δεξιού κομματιού του εγκεφάλου που περιλαμβάνει τη διαίσθηση και τι φαντασία και την καλλιτεχνική αντίληψη από τότε που βρίσκουμε ότι υπάρχουν διαφορετικών ειδών νοημοσύνες, και όχι μόνο οι ικανότητες στα μαθηματικά, αλλά υπάρχει και η νοημοσύνη του χορού, νοημοσύνη τις κοινωνικότητας, του συναισθήματος δηλαδή Emotional Intelligence ή EQ εν συνέχεια από τις έρευνες αυτές έχει βγει και το spiritual Intelligence ή SQ από τη Ζοχάρ που έκανε έρευνες. Αυτή και ο άντρας της, αυτή φιλόσοφος αυτός ψυχίατρος, ερεύνησαν την πνευματική νοημοσύνη το ‘90. Ακόμα η ένδειξη νοημοσύνης που μιλάει και για το Θεό, δηλαδή που είναι το σημείο του Θεού μέσα στον οργανισμό, ψάχνουν μέσα στον εγκέφαλο για το που εδράζεται κ.λπ. Αλλά ακόμα και στη συναισθηματική νοημοσύνη να παραμείνουμε εφόσον τα καταφέρνεις καλύτερα σε ένα κόσμο που εξελίσσεται και που είναι παλαβός, περίεργος παράδοξος δεν φτάνει μόνο το IQ, θέλεις και το ΕQ, θες και το SQ.

Α.Χ.: Άρα πιστεύετε ότι αφού οι αμφίχειρες έχουν και τα δυο μπορούν να κάνουν τα πάντα;
Α.Τ.: Οι αμφίχειρες τώρα, βλέπουμε όλο και περισσότεροι μπορούν να γράφουν με το αριστερό. Έχει εκλείψει η καταπίεση η κοινωνική που ήταν παλιά, που τους έδεναν το χέρι οπότε καταπιέζονταν ο δεξιός εγκέφαλος, η διαίσθηση κ.λπ. Από τη στιγμή που γράφουν με το αριστερό χρησιμοποιείται ένας μεγαλύτερος πλούτος ιδεών που προέρχεται από το δεξί εγκέφαλο δηλαδή τι διαίσθηση. Όλα αυτά όμως έχουν να κάνουν και με τι γενικότερη αλλαγή στην αντίληψη μας για το τι είναι σωστό και τι είναι υγειές και για τις κοινωνικές νόρμες.
Οι αριστερόχειρες τα βιώνουν όλα ανάποδα. Οι αμφίχειρες δεν είναι τόσο χειρότερα από τους αριστερόχειρες. Είναι καλύτερα γιατί ίσα ίσα δείχνει μια ισορροπία χρήσης αριστερού και δεξιού εγκεφάλου. Αν μπορείς να γράφεις με ικανότητα και ευκολία και με το αριστερό και το δεξί έχεις καλύτερα τι συνολική εικόνα».

Α.Χ.: Γιατί λοιπόν εφόσον πάντα υπήρχαν αμφίχειρες τώρα αρχίσαμε να μιλάμε για αυτούς;
Τζ.: Γιατί καταπιεζόντουσαν οι αριστερόχειρες και οι αμφίχειρες και ήταν όλοι δεξιόχειρες γιατί όπως είπαμε τους δένανε τα χέρια, τα δέρνανε κιόλας τα παιδία γιατί έπρεπε να μάθουν με το δεξί. Ιδιαίτερα στην Ελλάδα που στην ιουδαιοχριστιανική παράδοση ήταν στιγματικό το οτιδήποτε είχε σχέση με το αριστερό».

Ας γυρίσουμε πάλι τώρα στο γιατί είναι τόσο ξεχωριστοί οι αμφίχειρες και ασχολούμαστε εδώ μαζί τους. Οι αμφίχειρες λοιπόν εφόσον χρησιμοποιούν και τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου μπορούν να είναι καλύτεροι σε κάποια πράγματα γιατί συνδυάζουν και τη λογική και το συναίσθημα. Για παράδειγμα οι γυναίκες δεν θα αφήνουν να τις καταπιέσουν, και έχουν αυτοέλεγχο, αυτοσεβασμό και αυτοεκτίμηση (γιατί οι γυναίκες συνήθως είναι ανασφαλής) και οι άνδρες είναι πιο ευαίσθητοι, εκφράζουν τα συναισθήματα τους, ενώ συνήθως η γυναίκα είναι ο εκφραστής συναισθήματος, άρα αυτό κάνει τον άνδρα πιο αποτελεσματικό σε μια σχέση. Γενικά μπορούμε να αντλήσουμε και από τα δυο ημισφαίρια πληροφορίες. 

Κάντε ένα πείραμα πάρτε χαρτί και μολύβι και γράψτε μια ερώτηση με το χέρι που γράφετε συνήθως (κυρίαρχο) και απαντήστε τη με το άλλο χέρι, η απάντηση αυτή μπορεί να σας εκπλήξει!

Τζ.: «Ο εγκέφαλος είναι ένα ενιαίο πράγμα μέσα στο γενικό σύνολο του οργανισμού. Επί μέρους έχει και επιμέρους λειτουργίες. Εμείς το κάνουμε ενιαίο με το να γεφυρώνουμε το αριστερό και το δεξί. Δεν σκεφτόμαστε διαφορετικά με διαχωριστικό τρόπο, αυτό είναι μέσα στη λογική της διαχωριστικότητας. Σκεπτόμαστε διαφορετικά με συνθετικό τρόπο δηλαδή ο δεξής εγκέφαλος σχηματικά γιατί ακριβώς ο εγκέφαλος είναι ενιαίος αλλά η δεξιά πλευρά και η αριστερή σκέπτονται ενιαία με συνάψεις και νευροδιαβιβαστές που λέμε, εφόσον υπάρχει γέφυρα μεταξύ τους. Όταν υπερλειτουργεί ο αριστερός εγκέφαλος έχουμε έναν άνθρωπο αυστηρό, αναλυτικό, μαθηματικό, πολύ καλό για αναλύσεις αλλά δεσμεύεται από αυτό που βλέπει, από αυτό που καταλαβαίνουν οι αισθήσεις του. Όταν έχουμε τη δεξιά μας πλευρά να υπερλειτουργεί έχουμε έναν καλλιτέχνη, έναν διαισθητικό, έναν που παρόλο που βλέπει την πραγματικότητα μπορεί να φαντάζεται και κάποια άλλη πιθανόν που δεν έχει έρθει, δεν προσκολλάται σε αυτά που βλέπει και έχει μια πιο ελαφριά αντίληψη. Αν αυτά τα δυο (Virginia Satur, Γνώρισε τον εαυτό σου) επικοινωνούν γεφυρώνεται το χάσμα. Έχουμε και το παράδειγμα με τον Sini και τον Dexter, που είναι ο αριστερούλης ματούλης και ο δεξιούλης, είναι δηλαδή δυο μάτια τάχα και από πίσω είναι οι εγκέφαλοι. Ο ένας είναι θλιμμένος και δεν αντέχει τη ζωή του, ο αριστερός ματούλης και ο δεξής του λέει «έλα βρε τι κάνεις έτσι όλα θα πάνε καλά, μια χαρά, παίξε και γέλασε λίγο που το έχουμε ανάγκη». Στην αρχή δεν άκουγε τον δεξί εγκέφαλο, την καταπιεσμένη ας πούμε τρέλα που μας κάνει να νιώθουμε και ν’ αντέχουμε μια καθημερινότητα που βλέπουμε και λέμε ωχ αμαν πως θα τ’ αντέξουμε… Και από τη στιγμή που άρχισαν να επικοινωνούν γεφυρώθηκε το χάσμα και γέλασε πάλι, δηλαδή ο ένας εγκέφαλος βοηθάει τον άλλο».

Ως επίλογο θα σας παραθέσω ένα μικρό κομμάτι από κάτι που βρήκα από τα σκόρπια πράγματα που σας έλεγα στο διαδίκτυο και μετά τα σχόλια της κα Τζαμαλούκα πάνω σε αυτό.
« Με τα χρόνια αυξάνονται οι αριστερόχειρες. Μέχρι το 2020 αναμένεται να είναι ένα δισεκατομμύριο. Οι ειδικοί θεωρούν ότι το δεξί ημισφαίριο που κερδίζει έδαφος είναι γιατί η ανθρωπότητα σαν είδος βελτιώνεται. Ακόμα και στις ικανότητες που θεωρούνται «παραφυσικές» οι αριστερόχειρες έχουν τον πρώτο λόγο. Συμφώνα με δηλώσεις του καθηγητή Alexander Lee που ερεύνησε τα στατιστικά δεδομένα, ελάχιστοι δεξιόχειρες συγκαταλέγονται ανάμεσα στα άτομα που έχουν διάφορα χαρίσματα όπως τηλεπάθεια, όραση διαμέσου της ύλης ( αλλιώς «όραση x-ray»)κ.λπ. Για τους επιστήμονες , τα επόμενα χρόνια αναμένεται μια αναμέτρηση σε ψυχολογικό-κοινωνικό επίπεδο ανάμεσα σε δεξιόχειρες και αριστερόχειρες [τι σας έλεγα αμφίχειρες δε λέει κανείς!]. Αναμέτρηση που κάποιοι δεν διστάζουν να την παραλληλίσουν με τη μάχη για επικράτηση Κρο-Μανιόν και ανθρώπου του Νεάντερνταλ. Πολλοί μάλιστα στοιχηματίζουν υπέρ των ανερχόμενων αριστερόχειρων καθώς πιστεύουν ότι μια ανθρωπότητα στην όποια θα επικρατούν οι αριστερόχειρες θα διαθέτει υψηλότερες διανοητικές ικανότητες αλλά και πιο ευαίσθητες αισθήσεις αγγίζοντας αντιληπτικές ικανότητες πιο λεπτές από ότι σήμερα. Με άλλα λόγια υψηλότερη αντίληψη και υψηλότερη ικανότητα σκέψης».

Τζ.: Έτσι είναι συμφωνώ. Και συμφωνώ γιατί όλο αυτό που γίνεται με τους αριστερόχειρες και τους αμφίχειρες και το ότι επιτρέπεται πλέον να είσαι συνδέεται και με την άνοδο του φεμινιστικού κινήματος, πως συνδέονται όλα αυτά? Είναι γυναικεία χαρακτηριστικά στερεοτυπικά, η διαίσθηση, η φαντασία, η καλλιτεχνία. Όταν λοιπόν στον πλανήτη γίνεται περισσότερο ανεχτή και αποδεχτή η γυναικεία φύση, η θεωρία της Γαίας, συνδέονται όλα, όταν γίνονται όλα αυτά και από περισσότερο κόσμο και όταν παθητικοπιούνται και οι κινήσεις που έχουμε να κάνουμε στην καθημερινότητα γιατί έχουμε μεγαλύτερη σχέση με τη μηχανή, μπορούμε να πατήσουμε ένα κουμπί και δεν χρειάζεται πια μυϊκή δύναμη (άνδρας) και εκθηλύνονται οι άντρες και παθητικοπιούνται και από τις ορμόνες από την τροφή, και γιατί δυναμώνουν οι γυναίκες με αυτές τις νίκες που κατά καιρούς έχουν κατακτήσει, εννοείται ότι δίνεται μεγαλύτερη σημασία πάλι σε γυναικείου τύπου ικανότητες όπως η διαίσθηση, η μαγεία στην καθημερινότητα, η καλλιτεχνία. Άλλωστε και όλοι οι καλλιτέχνες του Μεσαίωνα και των αρχών του αιώνα ήταν άνδρες που δεν είχαν στερεότυπη ζωή, είχαν καλλιτεχνικού τύπου, δεν ήταν στερεοτυπικοί άνδρες, δεν ήταν το πρότυπο του μάτσο άνδρα.

Α.Χ.: Σας ακούω να λέτε για διαίσθηση, εσείς σαν ψυχολόγος πως την ορίζετε-καταλαβαίνετε;
Τζ.: Η διαίσθηση για μένα είναι η ικανότητα να βλέπεις περισσότερο από την εικόνα που βλέπουν οι άλλοι και να τσιμπάς πληροφορίες από το αιώνιο τώρα. Δεν υπάρχει χρόνος με τη γραμμική έννοια που τον κατανοούμε, τώρα τον μελετάμε και δεν είμαστε μόνο 3D είμαστε και σε τέσσερις και σε πέντε διαστάσεις. Λοιπόν διαίσθηση σημαίνει να μπορείς να έχεις την ικανότητα να σου έρχεται η πληροφορία, γιατί δεν είναι κάπου και έρχεται, υπάρχει κι εσύ τι βλέπεις, δηλαδή δεν έρχεται απ’ έξω σου, δεν χρειάζεται να αποταθείς κάπου για να σου έρθει η πληροφορία. Μπορείς ν’ αποταθείς στο Θεϊκό Ον που έχει ο καθένας αλλά σημαίνει ότι έχεις την ικανότητα ν’ ακούς αυτό που υπάρχει κι αυτό που υπάρχει είναι το παρόν, δεν συλλέγεις καμιά πληροφορία από το παρελθόν ή από το μέλλον, είναι κάτι που γίνεται τώρα και η διαίσθησή σου στο δείχνει. Μπορούμε να αναπτύξουμε τι διαίσθησή μας καταρχήν με το διαλογισμό, οτιδήποτε τύπου διαλογισμό, και η κηπουρική είναι διαλογισμός εφόσον μας ικανοποιεί, και περπατώντας μπορούμε να κάνουμε διαλογισμό, εφόσον μας αρέσει, περπατάμε, χαλαρώνουμε, αναπνέοντας, και με την ομοιοχαλάρωση που είναι και ακαδημαϊκά αποδεχτή ή προσευχόμενοι… Ο καθένας έχει τη σχέση του με τον εσωτερικό του εαυτό και με το Θείο. Αυτά λοιπόν αν γίνονται συστηματικά, αναπτύσσουν τις ικανότητες μας τις διαισθητικές. Διότι αποσύρεις έτσι τον εγκέφαλο για δέκα-δεκαπέντε λεπτά από τη ροη των σκέψεων που σε γεμίζουν άγχος, αυτή η παύση η ολιγόλεπτη των σκέψεων σε φέρνει σε κατάσταση να επιτρέπεις σε πληροφορίες και διαισθήσεις που υπάρχουν να εισέρχονται. Επιτρέπεις, είναι η κατάσταση που εγκρίνεις τις πληροφορίες που υπάρχουν κι εσύ τις παίρνεις. Χαλαρώνεις, υπάρχουν σκέψεις, έρχονται, φεύγουν. Αυτό το απόλυτο κενό είναι η μη ροη σκέψεων, υπάρχεις εσύ. Ποιος εσύ; εκεί δεν υπάρχει απάντηση. Αυτό που δεν υπάρχει απάντηση είναι το κενό. Αυτό είναι η κατάσταση επιτρεψιμότητας. Είναι πολύπλοκο άμα δεν το βιώσεις. Τέλος όλοι οι αμφίχειρες πρέπει να συμβιβάσουν το δεξί με τον αριστερό εγκέφαλο. Όλοι οι άνθρωποι μπορούν να χαθούν σ’ ένα κόσμο ανάμεσα Γη κι Ουρανού, γιατί είναι και πολύ δελεαστικός δρόμος. Εγώ θα έλεγα ότι αυτοί που λειτουργούν πάρα πολύ με τη διαίσθηση χρειάζεται να μάθουν κοινωνικές δεξιότητες, όπως τις ικανότητες του αριστερού εγκεφάλου, ανάλυση, κοινωνικούς ρόλους, ανταλλαγή με ανθρώπους, επικοινωνία γιατί δεν είναι μόνο το ένα, το γεφύρωμα έχει σημασία. Αφεθείτε σε αυτό που είστε, μην το ζορίζεται, αυτό δείχνει μια προσκόλληση στο παρελθόν».

Φανταστείτε έναν κόσμο όπου το «καλό χεράκι» θα ήταν το αριστερό αντί για το δεξί… Πόσες περισσότερο ανεπτυγμένες διαισθητικές ικανότητες να είχαμε τώρα; Να ευχαριστήσω θερμά την κα Τζαμαλούκα που μου παραχώρησε αυτή τη συνέντευξη και να σας ευχηθώ καλή διανοητική εξέλιξη!

 

1.       Bem (1989). Genital Knowledge and gender constancy in preschool children, Chlid Development, 60, 649-662.

2.       Bly, R. (1990). Iron John. A book about men. : Addison Wesley

3.       Gioldi Fabio  Lorenzi(1994) ,  «  Les androgynes » . PUF .

4.       Golombok, S. & Fivush, R. (1994). Gender development. Cambridge University Press

5.       Le Vay Simon (1994). Le cerveau a-t-il un sexe? Ed. Flammarion

6.       Lianantonakis, M., (1976) Επί μιας περιπτώσεως άρρενος transexual. Εγκέφαλος, Τ. 13, Αθήνα

7.       McCormick, C. M.,  Witelson, S. F., and Kingstone, E. (1990). Left-handedness in homosexual men and women: neuroendocrine implications. Psychoneyroendocrinology 15: 69-76.

8.       Money J. et al.: (1957) Imprinting and establishing of gender role. Arch. Neyrol. Psychiat. 77, p. 333 .

9.       Money J and Pollitt, E. (1964). Cytogenetic and psychosexual ambiguity. Arch. Gen. psychiat. Chicago, 11: 589 – 595.

10.    Phoenix, O.,, Boy and Young,  (1967). Sexual Behaviour: General aspects. in Martini, L. Genong.W (ed). Neuroendocrinology. Academic Press, New York.

11.    Zαν Λιμπίς. (1989) . Ο μύθος του Ανδρόγυνου, εκδ. Ολκός

12.    Γ. Σ. Τζαμαλούκα. Οι κοινωνικές αναπαραστάσεις της ομοφυλοφιλίας στην σύγχρονη Ελλάδα, στον Συλλογικό Τόμο: Το φύλο και η συμπεριφορά του. Εκδόσεις Παρατηρητής,
Θεσσαλονίκη 2004.

13.    Virginie Mouseler: « Οι γυναίκες και οι Ομοφυλόφιλοι – Η ψεύτικη αδιαφορία». Μετάφραση και Επιμέλεια Γ.Σ.Τζαμαλούκα, εκδ. Παπαζήση. 2006